چهل حدیث از چهارده معصوم(ع) درباره ویژگی‌های نماز| ۲

گفتار معصوم هفتم، امام باقر(ع)
۲۱. «مَا عَبَدَ اللَّهُ بِشَئٍ مِنَ التَّحْمِيدِ أَفْضَلُ مِنْ تَسْبِيحِ فَاطِمَةَ(س)»...
«خداوند با هیچ حمد و سپاسی، بهتر از تسبیح حضرت زهرا(س) پرستش نمی‌شود».[1]
شرح: منظور، تسبیح حضرت زهرا(س) بعد از نماز است (۳۴ بار «اَللهُ‌اَکْبَرُ»، ۳۳ بار «اَلْحَمْدُلِلهِ»، و ۳۳ بار «سُبْحان‌َاللهِ» که امام صادق(ع) فرمود:
«خواندن این ذکر، هر روز بعد از نماز، در نزد من بهتر از انجام هزار رکعت نماز، در هر روز است».[2]
 
۲۲- «ثَلاَثٌ كَفَّارَاتٌ، فَإسْبَاغُ الْوُضُوءِ فِي السَّبَراتِ، وَ بالْمَشْيُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ إلَى الْجَماعاتِ، وَالْمُحَافِظَةُ عَلَى الصَّلَواتِ».
«سه چیز است که جبران‌کننده و محوکننده‌ی گناه است: 1- کامل گرفتن وضو در هوای بسیار سرد ۲- و راه رفتن در شب و روز به‌ سوی جماعت‌های اسلامی (مانند نماز جمعه و جماعت) 3- مراقبت بر انجام صحیح نمازها».[3]
 
۲۳. «إذَا أَحْرَمَ الْعَبْدُ الْمُسْلِمُ فِي صَلاتِهِ أَقْبَلَ اللَّهُ إلَيْهِ بِوَجْهِهِ وَ وَكَّلَ بِهِ مَلَكاً يَلْتَقِطُ الْقُرْآنَ مِنْ فِيهِ إلْتِقَاطاً».
«هرگاه انسان مسلمان مشغول نماز شد، خداوند به او رو می‌کند، و فرشته‌ای را مأمور او می‌سازد که آیات قرآن را از دهان او برمی‌چیند».[4]
 
گفتار معصوم هشتم، امام صادق(ع)
۲۴- «صَلاَةُ الْفَرِيضَةِ خَيْرٌ مِنْ عِشْرِينَ حَجَّةٍ وَ حَجَّةٌ خَيْرٌ مِنْ بَيْتٍ مَمْلُوٌّ ذَهَباً یَتَصَدَّقُ مِنْهُ حَتَّى يَفْنَى».
«نماز واجب، بهتر از بیست حجّ است، و یک‌ بار انجام حجّ بهتر از آن است که خانه‌ای پر از طلا باشد، و آن را صدقه بدهند تا تمام گردد».[5]

۲۵. رَكْعَتَيْنِ يُصَلِّيهِمَا مُتَزَوِّجٌ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً يُصَلِّيهِا غَيْرُ مُتَزَوِّجٍ، رَكْعَتَانِ يُصَلِّيهِمَا مُتَعَطِّرٌ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ رَكْعَةً يُصَلِّيهِمَا غَيْرُ مُتَعَطِّرٍ.
«دو رکعت نماز معیل بهتر از هفتاد رکعت نماز مجرد است، دو رکعت نماز شخص عطر زده، بهتر از هفتاد رکعت نماز غیر معطّر است».[6]
 
۲۶-  «فَضْلُ الْوَقْتِ الْأولِ عَلَى الْأَخِيرِ كَفَضْلِ الْآخِرَةِ عَلَى الدُّنْيَا».
«برتری (انجام نماز در) اول وقت، نسبت به آخر وقت، مانند برتری آخرت بر دنیا است».[7]
 
۲۷ - «إذَا قَامَ الْعَبْدُ إلَى الصَّلاَةِ، أَقْبَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَيْهِ بِوَجْهِهِ فَلاَ يَزَالُ مُقْبِلاً عَلَيْهِ حَتَّى يَلْتَفِتَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، فَإذَا إلْتَفَتَ ثَلاَثَ مَرَّاتٍ، أَعْرَضَ عَنْهُ».
«هرگاه بنده‌ای به نماز ایستاد، خداوند به او توجّه و رو می‌کند تا وقتی‌که آن بنده، سه بار در نماز به اطراف خود نگاه کند، در این صورت، خداوند از او رو می‌گرداند».[8]
 
گفتار معصوم نهم، امام کاظم(ع)
۲۸ - «الصَّلَوَاتُ الْمَفْرُوضَاتُ فِي أولِ وَقْتِهَا إذَا اُقِيمَ حُدُودُهَا أَطْيَبُ رِيحاً مِنْ قَضِيبِ الْآسِ حِينَ يُؤْخَذُ مِنْ شَجَرِهِ فِي طِيبِهِ وَ رِيحِهِ وَ طَرَاوَتِهِ، فَعَلَيْكُمْ بِالْوَقْتِ الْأولِ.»
«نمازهای واجب، در اول وقت آن، هرگاه با آداب و حدودش بر پا شود، خوشبوتر است از برگ «آس» که در وقت سبز بودن و طراوت، آن را بگیرند، پس بر شما باد که نماز را در اول آن، بجای آورید».
 شرح: آس، یعنی درخت مُورد که همانند درخت انار است و برگ‌هایش سبز و ضخیم و خوشبو است و همیشه ‌سبز می‌باشد.[9]
 
۲۹ - «يَا هِشَامُ أَفْضَلُ مَا یَتَقَرَّبُ بِهِ الْعَبْدُ إلَى اللَّهِ بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ بِهِ الصَّلاةُ...»
«ای هشام! بهترین چیزی که بنده بعد از شناخت خدا، به‌وسیله‌ی آن به درگاه الهی مقرب می‌شود، «نماز» است».[10]
 
۳۰- امام کاظم(ع) فرمود: هنگامی ‌که پدرم در بستر رحلت قرار گرفت به من فرمود:
«يَا بُنَيَّ إنَّهُ لا يَنَالُ شَفَاعَتَنَا مَنِ إسْتَخَفَّ بِالصَّلاةِ».
«اي پسرم! همانا به شفاعت ما نمی‌رسد آن‌ کس که نمازش را سبک بشمرد».[11]
 
 ۳۱. «لاَ تَصُمْ صَوْماً يَمْنَعُكَ مِنَ الصَّلاَةِ فَإنَّ الصَّلاَةَ أَحَبَّ إلَى اللَّهِ مِنَ الصِّيَامِ».
«روزه‌ای را که مانع انجام نماز می‌شود، نگیر، چرا که نماز در پیشگاه خدا، بهتر از روزه است».[12]
 
گفتار معصوم دهم، امام رضا(ع)
۳۲ - «اَلصَّلاَةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ».
«نماز وسیله‌ی تقرّب هر پرهیزگاری، به خدا است».[13]
 
۳۳. «إنَّ عِلَّةَ الصَّلاَةِ، أَنَّهَا إقْرَارٌ بِالرُّبُوبِيَّةِ لِلَّهِ عَزَّوَجَلَّ، وَ خَلْعُ الْأَنْدَادِ، وَ قِيَامٌ بَيْنَ يَدَيِ الْجَبَّارِ بِالذُّلِّ وَ الْمَسْكَنَةِ وَ الْخُضُوعِ»...
«علّت تشریع نماز این است که: نماز، توجّه و اقرار به ربوبیّت پروردگار، و مبارزه با شرک و بت‌پرستی، و قیام در پیشگاه پروردگار، در نهایت کوچکی و فروتنی و تواضع است».[14]

۳۴. «أولُ مَا يُحَاسِبُ الْعَبْدُ عَلَيْهِ، اَلصَّلاَةُ، فَإنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلاَةُ صَحَّتْ لَهُ مَا سِوَاهَا وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّتْ مَا سِوَاهَا».
«نخستین چیزی که انسان، با مطرح کردن آن، محاسبه می‌شود، نماز است، اگر صحیح بود، سایر اعمال نیز صحیح است، و اگر ردّ شد، سایر اعمال نیز ردّ می‌شود».[15]
 
۳۵. حضرت رضا(ع) پیراهنی از نوع «خزّ» به «دِعْبِلْ» (شاعر مدیحه‌سرای خاندان رسالت) داد و به او فرمود:
«إحْتَفِظْ بِهَذَا الْقَمِيصَ فَقَدْ صَلَّيْتُ فِيهِ أَلْفَ لَيْلَةٍ كُلَّ لَيْلَةٍ أَلْفَ رَكْعَةٍ وَ خَتَّمْتُ فِيهِ اَلْقُرْآنَ أَلْفَ خَتْمَةٍ».
«در حفظ این پیراهن، دریغ نکن، چرا که من با این پیراهن که در تنم بود) هزار شب، که در هر شب آن، هزار رکعت نماز خوانده‌ام، و هزار بار همه قرآن را تلاوت نموده‌ام».[16]
شرح: این سخن بیانگر اهمیّت بسیار نماز در نزد امامان معصوم(ع) است.
 
۳۶. «حَافِظُوا عَلَى مَوَاقِيتِ الصَّلَوَاتِ فَإنَّ الْعَبْدَ لاَ يَأْمَنُ الْحَوَادِثَ».
«مراقب وقت‌های نماز باشید، (که تا وقتش فرا رسیده انجام دهید) چرا که انسان از حوادثی که مانع انجام نماز در وقت گردد، ایمن نیست».[17]
 
گفتار معصوم یازدهم، امام جواد(ع)
۳۷. «اَلْخُشُوعُ زِينَةُ الصَّلاَةِ».
«فروتنی و خود کوچک ‌بینی در نماز، زینت نماز است».[18]
«اَلْقَصْدُ إلَى اَللَّهِ تَعَالَى بِالْقُلُوبِ أَبْلَغُ مِنْ إتْعَابِ الْجَوَارِحِ بِالْأَعْمَالِ».
«قصد کردن به ‌سوی خداوند (در نماز و در غیر نماز) با دل ‌ها، رساننده‌تر به مقصود است، از رنج دادن اعضاء بدن با اعمال».[19]
 
گفتار معصوم دوازدهم، امام هادی(ع)
۳۸ - امام هادی(ع) فرمود: حضرت موسی(ع) به خدا عرض کرد:
«إلَهِي مَا جَزَاءُ مَنْ صَلَّى الصَّلَوَاتِ لِوَقْتِهَا».
«خدایا! پاداش کسی که نمازها را در وقت خود انجام می‌دهد، چیست؟»
خداوند به او وحی کرد:
«أَعْطَيْتُهُ سُؤْلَهُ وَ اُبِيحُهُ جَنَّتِي»...
«درخواست و حاجتش را به او عطا می‌کنم، و بهشتم را برای او روا می‌دارم».[20]
 
گفتار معصوم سیزدهم، امام حسن عسکری(ع)
۳۹. «لَيْسَتِ الْعِبَادَةُ كَثْرَةَ الصِّيَامِ وَ الصَّلاَةِ وَ إنَّمَا الْعِبَادَةُ كَثْرَةُ التَّفَكُّرِ فِي أَمْرِ اَللَّهِ».
«عبادت به بسیاری روزه گرفتن و نماز خواندن نیست، بلکه عبادت به اندیشیدن بسیار در امر خداوند است».[21]
شرح: یعنی آنچه که در نماز و سایر عبادات، مهمّ است و حقیقت عبادت را در آن‌ها پدید می‌آورد، نماز آمیخته با تفکّر و حضور قلب است نه نماز سطحی و ظاهری.
 
گفتار معصوم چهاردهم، حضرت ولی‌ّعصر، امام زمان(عج)
۴۰. «... مَا أُرْغَمَ أَنْفَ الشَّيْطَانِ بِشَئٍ مِثْلَ الصَّلاَةِ، فَصَلَّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ الشَّيْطَانِ».
«هیچ ‌چیزی مانند نماز، بینی شیطان را به خاک نمی‌مالد، پس نماز بخوان و بدین‌ وسیله، بینی شیطان را به خاک بمال».[22]
* * *
خدایا! به عصمت چهارده معصوم(ع) ما را از نمازگزاران مخلص درگاهت قرار بده، و مطالب این کتاب را اثر بخش فرما!
 

پی‌نوشت‌ها
[1] کافی، ج ۳، ص ۳4۳.
[2] کافی، ج ۳، ص 343.
[3] معانی الاخبار، ص ۳۱4.
[4] بحار، ج ۸۲، ص ۳۳۳.
[5] وسائل الشیعة، ج ۳، ص26.
[6] ثواب الاعمال ( ترجمه‌شده) ص 94.
[7] بحار، ج ۸۳، ص ۱۲.
[8] بحار، ج ۸4 ص ۲4۱.
[9] ثواب اعمال «ترجمه‌شده» ص 86.
[10] تحف العقول، ص 455.
[11] فروع کافی،ج3،ص270.
[12] مستدرك الوسائل، چاپ جدید، ج ۳، ص 43.
[13] وسائل الشیعة، ج 3، ص 3.
[14] وسائل الشیعة، ج 3، ص 4.
[15] فقه الرّضا، ص 6.
[16] بحار، ج ۸۲، ص ۳۱۰.
[17] بحار، ج ۸۳، ص ۲۰.
[18] احقاق الحقّ، ج ۱۲، ص 434.
[19] انوار البهيّة، ص ۲۹۰.
[20] امالی الصّدوق، ص ۱۲۵.
[21] بحار، ج ۷۸، ص ۳۷۳.
[22] فرازی از توقيع امام زمان(ع) - بحار، ج ۵۳، ص ۱۸۲.